چطور یک معمار می‌تواند در پروژه‌های شهری به سادگی دسترسی توجه کند

دسترسی آسان (Accessibility) در پروژه‌های شهری برای همه افراد، به ویژه افراد دارای معلولیت، سالمندان، کودکان و زنان باردار، از اهمیت بالایی برخوردار است. یک معمار در ایران می‌تواند با رعایت اصول و ضوابط زیر، به سادگی دسترسی در پروژه‌های شهری توجه کند:

**1. آگاهی و دانش:**

* **آشنایی با قوانین و مقررات ملی:** معمار باید با قوانین و مقررات ملی ساختمان (مبحث چهارم: الزامات عمومی ساختمان)، آیین‌نامه طراحی ساختمان‌ها برای افراد معلول، و سایر ضوابط مرتبط با دسترس‌پذیری به طور کامل آشنا باشد.
* **مطالعه استانداردهای بین‌المللی:** مطالعه استانداردهای بین‌المللی مانند ADA (Americans with Disabilities Act) و ISO 21542 می‌تواند دیدگاه وسیع‌تری در زمینه طراحی دسترس‌پذیر ارائه دهد.
* **شرکت در دوره‌های آموزشی:** شرکت در دوره‌های آموزشی و کارگاه‌های مرتبط با طراحی دسترس‌پذیر، به روز نگه داشتن اطلاعات و یادگیری تکنیک‌های جدید را امکان‌پذیر می‌سازد.

**2. درک نیازهای کاربران:**

* **مشورت با افراد دارای معلولیت:** بهترین راه برای درک نیازهای کاربران، مشورت مستقیم با افراد دارای معلولیت و سازمان‌های مردم نهاد مرتبط است.
* **انجام مطالعات کاربری:** انجام مطالعات کاربری و بررسی نحوه استفاده افراد مختلف از فضاهای شهری، به شناسایی موانع و مشکلات موجود کمک می‌کند.
* **شبیه‌سازی:** شبیه‌سازی شرایط مختلف معلولیت (مانند استفاده از ویلچر یا عصا) به معمار کمک می‌کند تا مشکلات احتمالی را از دیدگاه کاربر تجربه کند.

**3. اصول طراحی دسترس‌پذیر:**

* **دسترسی بدون مانع:**
* **رمپ:** رمپ‌ها باید دارای شیب مناسب (حداکثر 5%)، عرض کافی (حداقل 120 سانتی‌متر) و پاگرد در ابتدا و انتها باشند.
* **آسانسور:** در ساختمان‌های چند طبقه، آسانسور با ابعاد مناسب برای ویلچر (حداقل 140×110 سانتی‌متر) ضروری است.
* **مسیرهای بدون پله:** در صورت وجود پله، مسیر جایگزین بدون پله (مانند رمپ یا آسانسور) باید فراهم شود.
* **عرض مناسب معابر:** معابر و پیاده‌روها باید دارای عرض کافی (حداقل 150 سانتی‌متر) برای عبور ویلچر و سایر وسایل کمک حرکتی باشند.
* **حذف موانع:** حذف موانع فیزیکی مانند پله‌های کوچک، لبه‌های تیز، و سطوح ناهموار ضروری است.
* **دید مناسب:**
* **ارتفاع مناسب علائم و تابلوها:** علائم و تابلوها باید در ارتفاعی نصب شوند که برای افراد نشسته روی ویلچر نیز قابل مشاهده باشند.
* **استفاده از رنگ‌های متضاد:** استفاده از رنگ‌های متضاد برای ایجاد تمایز بین سطوح مختلف، به افراد کم‌بینا کمک می‌کند.
* **نورپردازی مناسب:** نورپردازی مناسب و بدون سایه، دید را بهبود می‌بخشد.
* **شنوایی مناسب:**
* **کاهش نویز:** کاهش نویزهای مزاحم در فضاهای عمومی، به افراد کم‌شنوا کمک می‌کند.
* **سیستم‌های کمک شنوایی:** نصب سیستم‌های کمک شنوایی مانند حلقه‌های القایی در فضاهای عمومی (مانند سالن‌های کنفرانس) توصیه می‌شود.
* **علائم بصری:** استفاده از علائم بصری برای اطلاع‌رسانی در کنار علائم صوتی، به افراد ناشنوا کمک می‌کند.
* **لمس‌پذیری:**
* **علائم بریل:** استفاده از علائم بریل برای راهنمایی افراد نابینا در فضاهای عمومی ضروری است.
* **نقشه‌های لمسی:** نصب نقشه‌های لمسی در ورودی ساختمان‌ها و فضاهای عمومی، به افراد نابینا در جهت‌یابی کمک می‌کند.
* **بافت‌های متفاوت سطوح:** استفاده از بافت‌های متفاوت برای سطوح مختلف، به افراد نابینا در تشخیص مسیرها کمک می‌کند.
* **سهولت استفاده:**
* **ارتفاع مناسب تجهیزات:** ارتفاع میزها، پیشخوان‌ها، و سایر تجهیزات باید برای افراد نشسته روی ویلچر مناسب باشد.
* **دستگیره‌ها:** نصب دستگیره در سرویس‌های بهداشتی و حمام‌ها ضروری است.
* **شیرآلات اهرمی:** استفاده از شیرآلات اهرمی به جای شیرآلات پیچی، استفاده را برای افراد با محدودیت حرکتی آسان‌تر می‌کند.

**4. توجه به جزئیات:**

* **پارکینگ:** اختصاص فضاهای پارکینگ ویژه برای افراد دارای معلولیت در نزدیک‌ترین محل به ورودی ساختمان.
* **سرویس‌های بهداشتی:** طراحی سرویس‌های بهداشتی دسترس‌پذیر با ابعاد مناسب، دستگیره‌ها، و تجهیزات مناسب.
* **مبلمان:** انتخاب مبلمان با ارتفاع مناسب و فضای کافی برای عبور ویلچر.
* **فضای بازی کودکان:** طراحی فضاهای بازی دسترس‌پذیر که برای کودکان با توانایی‌های مختلف مناسب باشد.
* **فضای سبز:** طراحی فضای سبز با مسیرهای قابل دسترس و المان‌های لمسی و شنیداری برای افراد دارای معلولیت.

**5. نظارت و بازخورد:**

* **نظارت بر اجرای صحیح طرح:** معمار باید در طول فرآیند ساخت و ساز، نظارت دقیقی بر اجرای صحیح طرح داشته باشد تا اطمینان حاصل شود که اصول دسترس‌پذیری رعایت می‌شوند.
* **دریافت بازخورد از کاربران:** پس از اتمام پروژه، دریافت بازخورد از کاربران (به ویژه افراد دارای معلولیت) و اصلاح مشکلات احتمالی ضروری است.

**چالش‌ها در ایران:**

* **عدم آگاهی کافی:** متاسفانه، آگاهی کافی در بین بسیاری از معماران و سازندگان در مورد اهمیت و نحوه طراحی دسترس‌پذیر وجود ندارد.
* **اجرای ناقص قوانین:** در بسیاری از موارد، قوانین و مقررات مربوط به دسترس‌پذیری به طور کامل اجرا نمی‌شوند.
* **هزینه‌های اضافی:** برخی از سازندگان، طراحی دسترس‌پذیر را به عنوان یک هزینه اضافی می‌بینند و از اجرای آن خودداری می‌کنند.
* **کمبود مواد و تجهیزات:** در برخی از موارد، دسترسی به مواد و تجهیزات مورد نیاز برای طراحی دسترس‌پذیر دشوار است.

**راهکارها:**

* **افزایش آگاهی:** برگزاری دوره‌های آموزشی و کارگاه‌های مرتبط با طراحی دسترس‌پذیر برای معماران، مهندسان، و سازندگان.
* **تقویت نظارت:** تقویت نظارت بر اجرای قوانین و مقررات مربوط به دسترس‌پذیری توسط سازمان‌های مسئول.
* **ارائه مشوق‌ها:** ارائه مشوق‌های مالی و تسهیلات به سازندگانی که پروژه‌های دسترس‌پذیر طراحی و اجرا می‌کنند.
* **حمایت از تولیدکنندگان:** حمایت از تولیدکنندگان داخلی مواد و تجهیزات مورد نیاز برای طراحی دسترس‌پذیر.
* **فرهنگ‌سازی:** فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی عمومی در مورد اهمیت دسترس‌پذیری و حقوق افراد دارای معلولیت.

با رعایت این اصول و ضوابط، معماران می‌توانند نقش مهمی در ایجاد فضاهای شهری دسترس‌پذیر و فراگیر برای همه افراد در ایران ایفا کنند.

در سایت هزار معمار، شرکت های معماری و معمارها می توانند رزومه خود را ثبت کنند تا مشتریان بتوانند آسان تر به اطلاعات و خدمات آنها دسترسی داشته باشند. سایت هزار معمار به نشانی https://www.HezarMemar.ir یک سایت عالی جهت ثبت آگهی و تبلیغات شرکت های معماری می باشد.